Namaz EF' ÂL-I MÜKELLEFIN

Islâm' in bes sartindan biri de namazdir. Namazin fazlari , vacipleri ,sünnetleri , müstehaplari vardir. Namazda islenmesi mekruh olan, haram olan, müfsid olan seyler de dir:

EF' ÂL-I MÜKELLEFIN (Mükellefin isleri) => veya Ser' i hükümler

1. Farz: Allah' in kesin olarak emrettigi hükme denir. „Namazi dosdogru kiliniz.Oruc tutunuz. Zekât veriniz. Kadinlara basinizi örtünüz..."v.s. gibi emirler farz'a örnektir. Farzin terki haramdir. Farzin islenmesine sevap, özürsüz terkedilmesinde Allah'in azâbi vardir. Farzi inkar eden kimse dinden cikar.
   Farz ikiye ayrilir:
   1. Farz - i ayn: Mükelleflerden herbirinin yapmasi lazim gelen farzlardir. Bir kimse digerinin yerine namaz kilamaz. Butür farzlari herkesin bizzat yapmasi gerekir.
   2. Farz-i Kifâye: Mükelleflerden bazilarinin yapmalariyla digerlerinden düsen, onlar icin mecburiyeti kalmayan farzlardir. Cenaze namazi kilmak v.s. gibi. Müslüman bir kimsenin cenaze namazini kilmasi o beldede yasayan müslümanlara farzdir. Bir kisi dahi olsa farz yerine gelmis olur. Kilinmazsa orada oturan kimselerin hepsi günahkar olurlar. Kilan sevabini alir, kilmayan günahkar olmaz
2. Vacip: Yapilmasi ser'an kat'í bir delil olmamakla beraber kuvvetli bir delil ile sabit olan seyerdir: Vitir namazi, bayram namazlari, tilavet secdesi, fitir sadakasi, kurban kesmak gibi. Farzda oldugu gibi vacibi isleyene sevap, özürsüz terk edene günah vardir. Saf´i lere göre farz ile vacip es anlamli kelimelerdir. Ayni hükmü tasirlar.
3. Sünnet: Lügatte, gidis, yol demektir. Seriatte ise: Farz ve vacip olmayarak Peygamber (S.A.V.)'in ibadet súretiyle cogu zaman isleyip pek az terkettigi ve bizede tavsiye ettigi sözler, fiiler ve takdirleridir.
   • Fiili Sünnet: Hz. Peygamber (S.A.V.)' in bizzat yaptigi davranislara denir.
   • Kavli Sünnet: Hz. Peygamber (S.A.V.)' in herhangi bir mesele hakkinda sifahi (sözlü) beyanina kavli (sözlü) sünnet denir.
   • Takriri Sünnet: Sahabe tarafindan söylenen bir sözü, islenen bir fiili, Hz.Peygamber (S.A.V.)' in etmeyip sukút etmesi, güzel karsilamasi veya tasdik etmesidir.
   
   Sünnet ikiye ayrilir
   1. Sünnet-i Müekkede: Hz. Peygamber (S.A.V.)' in devam edip, pek az terketmis olduklari sünnetdir. Meselâ: Sabah, öyle, aksam namazlarinin sünnetleri ile cemaatle namaz kilmak gibi.
   2. Sünnet-i gayri Müekkede: Hz. Peygamber (S.A.V.)' in zaman zaman yapmis olduklari sünnetlerdir. Ikindi ve yatsi namazlarin ilk sünnetleri gibi.
   
   Bütün bu sünnetleri yapanlar, farz ve vacipten az sevap kazanirlar, bile bile terk edenlere de Hz. Peygamber (S.A.V.)' in tekdíri vardir. Sünnetleri terk etmeyi aliskanlik haline getirenler Hz. Peygamber (S.A.V.)' in sefâtine nail olamazlar.
4. Müstehap: Lügatte: Sevilmis demektir. Islenmesinde sevap olan, terkinde günah olmayan seylerdir.Nafile namaz kilmak ve oruc tutmak, fakirleresadaka vermek vs...
5. Mübah: Yapilmasinda sevap olmadigi gibi terk edilmesinde de günah olmayan fiilerdir. Yemek, icmek, oturmak, uyumak v.s. gibi. Bu isler mübah (serbest) isede sagliga zarar verecek kadar yemek, icmek, uyumak ve israf etmek mübah degildir.
6. Haram: Yapilmasi kat'i bir delil ile yasak olan ser´i bir hükümdür. Meselâ adam öldürmek, icki icmek, kadinlarin basini yabanci erkeklere acmasi vs gibi hükümlerdir. Harami terkeden sevap kazanir. Isleyen günahkâr olur. Bile bile inkâr eden dinden cikar.
7. Mekruh: Lügatte: Sevilmeyip kerih görülen ve hos olmayan sey demektir. Dinin haram kadar kesin olmayan yasaklardir.
   Mekruh iki kisma ayrilir:
   1. Tahrimen (harama yakin) mekruh: Vaciblerin terkedilmesi bu kisma girer. Günes dogarken ve batarken namaz kilmak gibi.
   2. Tenzihen (helale yakin) mekruh: Sünnet ve müstehaplari yapmak bu bölüme girer. Sag elle sümkürmek gibi
8. Müfsid: Baslanmis bir ibâdeti bozan ise müfsid denir. Namazda gülmek, konusmak, oruclu iken bile bile yemek, icmek gibi.. Cünkü gülmek ve konusmak namazi, bilerek yemek, icmek de orucu bozar.

Hadis-i Serif:
Ebu Hureyre (R.A.)' den: "Bir kimse evinde güzelce temizlenir de Allah'in farz - larindan birini ödemek maksadiyla mescitlerden birine giderse , attigi adimlardan biri günahlarini siler, digeri de onun derecesini yükseltir " (Müslim)
Ebu Said el-Hudri (R.A.)'den: „Mescidlere devâm-i i'tiyâd eden kimseyi görür - seniz, onon tam manâsiyla mü'min olduguna sehadet edin. Allah Teâla :" Allah'in mescidlerini ancak Allah'a ve kiyamet gününe inanlar ma'mur ederler." buyurdu.' demistir. (Tirmizi)

Namaz Mükellef insan ve görevleri:

I. Mükellef insan ve görevleri:

1. Mükellef: Sorumlu demektir. Bulug cagina eren ve Allah' in emir ve yasaklariyla sorumlu olan müslümanlara mükellef denir.
2. Bir kimsenin Allah Teâlanin emir ve yasaklarindan sorumlu sayilmasi icin aranan sartlar sunlardir:

• Müslüman olmak: Insanlarin önce Allah' a imanla sorumludurlar. Müslüman olmayanlar ibadetle mükellef degildirler.
• Akilli olmak: Akil hastalari, deliler sorumlu degildirler. Cünkü bu kimseler iyiyle kötüyü ayirt edemezler.
• Bulug (ergenlik) cagina gelmek: Ergenlik, kisinin kendi cinsiyetini, sahsiyetini anlamasi demektir. Bu devre erkeklerde 12 ile 15, kadinlarda ise 9 ile 15 yas arasidir. On bes yasina girdigi halde buluga eremeyen kadin ve erkekler, Islâm'in emirleriyle yükümlüdürler.

Abdest nedir ? Abdest ne zaman farz olmustur ? Abdestin cesitleri

„Ey iman edenler! Namaz kilmaya kalktiginiz zaman yüzlerinizi, dirseklerinize kadar ellerinizi, baslarinizi meshedip, topuklara kadar ayaklarinizi yikayin. Eger cünüp oldunuz ise, boy abdesti alin. Hasta, yahut yolculuk halinde bulunursaniz, yahut biriniz tuvaletten gelirse, yahut da kadinlara dokunmussaniz (cinsî birlesme yapmissaniz) ve bu hallerde su bulamamissaniz temiz toprakla teyemmüm edin de yüzünüzü ve (dirseklere kadar) ellerinizi onunla meshedin. Allah size herhangi bir güçlük çikarmak istemez; fakat sizi tertemiz kilmak ve size (ihsan ettigi) nimetini tamamlamak ister; umulur ki sükredersiniz." (Maide Suresi: 6.Ayet)

---

Abdest

- Abdest nedir ? : Yüzü ve dirsekleriyle beraber kollari yikamak, basin dörtte birini mestetmek ve topuklariyla beraber ayaklari yikamak suretiyle yapilan bir temizliktir. Abdest ibadeten önce alinir ve ondan sonra Allahu Teala´nin huzuruna durulur.

- Abdest ne zaman farz olmustur ? : Miladi 610 yilinda bir Pazartesi (bir baska rivayete göre Sali) gününün sonralarina dogru Cebrail (A.S.) Peygamberimiz (S.A.V.)´e risalet-i teblig etmis sonrada abdest almayi ve namaz kilmayi talim buyurmustur.

Sevgili Peygamberimiz söyle buyurmustur:

* "Allah, ne kiyamet malindan verilen sadakayi kabul eder, ne de temizlenmeden (abdest almadan veya gusül etmeden) kilinan namazi." (Ebu Davud)

* " Namazin anahtari abdest, tahrimi (icine giris) tekbir, cikisi da selamdir." (Ebu Davud)

-Hadesten Teharet: Teharet yani temizlik, iki kisima ayrilir, kücük temizlik, büyük temizlik. Kücük temizlik abdest almak, büyük temizlik gusl etmek, yani boy abdesti almak demektir.

- Abdestin cesitleri:

1) Farz abdest: Namaz kilmak icin, Kur`an-i Kerim´e el sürmek icin alinan abdestler farzdir.

2) Vacip abdest: Kabeyi tavaf etmek icin abdest almak vaciptir.

3) Mendup abdest: Her zaman abdestli bulunmak, abdestli uyumak, uykudan kalkar kalkmaz abdest almak.

-Abdesti bozan seyler :

1. Kücük veya büyük abdesti yapmak, yellenmek.

2. Vücudan irin, kan ve sari su cikmasi.

3. Avucun dolacagi kadar kusmak.

4. Uyumak.

5. Bayilmak.

6. Namaz kilarken, kendisinin veya yanindakilerin duyacagi sekilde gülmek.

-Abdestsiz bir kimsenin Kur'an-a el sürmesi haramdir: „Ona ( yani Kur´an´a) ancak temizlenenler dokunabilir." (Vakia Suresi: 79)

-Abdest arapcada << el suyu >> demektir

Hadis-i Serif:

" Kim güzelce abdest alip iki rekát namaz kilarsa ve o iki rekát namazda kalbinden dünyanin herhangi bir seyini gecirmezse, annesinden dogdugu gün gibi, günahlardan cikmis olur." (Müslim, Buhari)

„ Abdestli oldugu halde, yeniden abdest alan bir kimse icin Hak Teala on sevab yazar." (Ebu Davud)

---

Büyük Teharet: Gusul (Boy abdesti almak)

-Gusl iki kisma ayrilir:

1. Farz olan Gusl ( Cünüplükten gusletmek )

2. Sünnet olan Gusl ( Cuma ve Bayram günlerinde, Arafat daginda vakfeye durmak icin)

3) Gusul ün farzlari:

1. Mazmaza (Agiza su vermek)
2. Istinsak (Buruna su vermek)
3. Bedenin bütününü (tepeden tirnaga) yikamak

Gusul ün Faydaları: Gusul vücuttaki elektriksel dengeyi saglar. Kan dolasimini ve tansiyonu normallestirir. Derideki gözeneklerin hava almasini temin eder. Gusul vücudun dengesini bulmasini saglar ve denge, ancak bütün organlarin yikanmasi ile gerceklesir.

---

Teyemmüm

Temizlenmek kasdiyle temiz yeri (topragi) kullanmak.

1. Yeri bilinen bir sudan en az dört bin adim uzakta bulunan veya dört tarafa dogru dörtyüzer adim giderek aradigi halde su bulamayan kimise teyemmüm alir.
2. Teyemmüm eden kimsenin, yüzük ve bilezikleri cikartmasi gerekir, veya oynatmasi gerekir.
3. Teyemmümde bir sart , iki rükun vardir:
   1. Niyet Abdest ve Gusul de sünnet)
   2. Rükun: iki darp: önce elleri, temiz topraga vurup yüzü meshetmek, sonra elleri tekrar yere vurup kollari dirseklerle beraber meshetmek.

---

Kaynaklar :

1. Asim Uysal , Izahli Büyük NAMAZ HOCASI

2. Hüseyin Cisrí Efendi, RISÀLE-I HAMÌDIYYE

3. 32 Farz deftercikleri